- Een nieuw rapport over wereldwijde ongelijkheid laat zien dat de vermogenskloof sterk is gegroeid in de afgelopen 20 jaar.
- Daar is ook een belangrijk oorzaak voor aan te wijzen: de rijken bezitten nu eenmaal meer financiële middelen zoals aandelen.
- Volgens het rapport is ongelijkheid een beleidskeuze, omdat het monetaire beleid van centrale banken de aandelenprijzen kunstmatig oppompt.
- Lees ook: Het vermogen van Elon Musk is nu groter dan het nationaal inkomen van zijn geboorteland Zuid-Afrika
Het is overduidelijk dat de rijken rijker worden en de armen arm blijven. De coronapandemie heeft die kloof alleen maar groter gemaakt. Het World Inequality Report 2022 levert daar opnieuw bewijs voor.
Voor de nieuwe studie onder leiding van econoom en ongelijkheidsexpert Thomas Piketty is twintig jaar aan data bekeken over vermogens en inkomens wereldwijd. Daaruit blijkt dat de vermogenskloof tussen rijk en arm alleen maar verder is gegroeid.
“De armste helft van wereldbevolking heeft bijna geen vermogen, slechts 2 procent van het totaal”, schrijven Piketty en zijn mede-auteurs. “Daarentegen bezit de rijkste 10 procent van de wereld maar liefst 76 procent van de wereldwijde rijkdom.”
Een belangrijke reden dat de kloof groter is geworden gedurende de coronacrisis zijn de enorm opgeblazen financiële markten. Aandelenmarkten hebben nieuwe records bereikt.
De brede Amerikaanse S&P 500-index is dit jaar 25 procent gestegen en staat zo'n 110 procent hoger ten opzichte van maart 2020. De Nederlandse AEX-index doorbrak eind oktober voor het eerst de grens van 800 punten.
In het kort komt het erop neer dat aandelen momenteel hoog gewaardeerd zijn. Dat is goed nieuws voor de rijkste 10 procent van de mensen, die daar een belangrijk deel van hun vermogen uit halen.
Coronahulp van centrale banken hield de economie overeind, maar vergrootte de vermogenskloof
Stimuleringspakketten van onder meer de Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank (ECB) hebben geholpen de economie overeind te houden en maatschappelijke onrust te voorkomen, maar speelde indirect ook een doorslaggevende rol bij de waardestijging van aandelen.
Door het rentetarief naar bijna nul te verlagen gaf de Federal Reserve bedrijven de mogelijkheid enorme bedragen op te halen tegen gunstige voorwaarden. Die bedrijven gebruikten het kapitaal vervolgens aan zaken die de groeiverwachtingen een oppepper gaven – en die oppepper kregen hun aandelenprijzen daardoor ook.
Ook de ECB trok de portemonnee. Een speciaal corona-aankoopprogramma moest de economische gevolgen van de coronacrisis bezweren.
Door de veranderingen van het monetaire beleid die hand in hand gingen met de stimuleringspakketten, konden de toch al rijke mensen profiteren van de extreem lage hypotheekrente, waardoor huizenprijzen in de VS, Nederland en elders in Europa de pan uit rijzen.
Simpel gezegd: de noodzakelijke ingrepen van centrale banken waren geweldig voor de financiële markten – en dus uiteindelijk ook voor rijke mensen.
Miljardairs zijn alleen maar rijker geworden
Het vermogen van Amerikaanse miljardairs is tijdens de pandemie met 70 procent gegroeid, meldde Forbes in oktober op basis van een gegevensanalyse van Americans for Tax Fairness (ATF) en het Institute for Policy Studies Program on Inequality (IPS).
Ook in Nederland groeide het vermogen van miljonairs en miljardairs. De vijfhonderd rijkste Nederlanders bezitten dit jaar met z’n allen 220 miljard euro, blijkt uit de Quote 500. In 2020 was dat nog 186 miljard euro. Om in de rijkenlijst van het zakenblad te komen, moet je nu over minimaal 110 miljoen euro beschikken.
Terwijl rijke mensen wereldwijd een groot deel van hun vermogen hebben belegd, hebben armen vaak alleen cash of wat geld op een bankrekening, staat in het World Inequality Report 2022. Mensen helemaal onder aan de vermogensladder hebben soms wel een stukje grond en een huis, maar dat heeft dan nauwelijks marktwaarde.
De middenklasse heeft over het algemeen wel geld op een bankrekening staan en een woning in bezit, maar aandelen en obligaties vormen maar een klein deel van hun vermogen.
Daarentegen bestaat het vermogen van rijken voor 40 tot 60 procent uit financiële middelen zoals aandelen en obligaties. Over het algemeen geldt: hoe rijker iemand is, hoe meer zijn of haar vermogen komt uit beleggingen.
Wat is de oplossing?
Het World Inequality Report stelt dat de ongelijkheid tot op zekere hoogte bestreden kan worden als overheden rijken zwaarder belasten via een vermogensbelasting.
"Het zou volstrekt onredelijk zijn om in de toekomst niet meer te vragen van de grootste bezitters van rijkdom, vooral in het licht van de sociale en milieu-uitdagingen die in het verschiet liggen", aldus de auteurs.
De onderzoekers stellen dat de laatste twee decennia aan welvaartsgegevens aantonen dat “ongelijkheid een politieke keuze is, geen onvermijdelijkheid”.
